Achtertandwiel van een fiets met versnellingsnaaf vervangen

Waar kan ik aan zien dat ik de achtertandwielen van mijn fiets moet vervangen?

Een versleten achtertandwiel aan een versnellingsnaaf van een fiets of e-bike kun je herkennen aan een ongelijkmatige boog tussen twee tanden en/of de opvallende, want puntige en een ongelijkmatig toelopende vorm ervan, welke lijkt op een haaienvin. Een versleten achtertandwiel leidt tot een onzuiver schakelgedrag en een minder soepel draaiende ketting tijdens het fietsen.

Tip 1
Tip 1

Bij het vervangen van een achtertandwiel is het raadzaam de oude ketting te vervangen door een nieuwe. Als onderdeel van het aandrijfsysteem slijt de ketting net zo door intensief gebruik na een aantal kilometers. Een 'verse' ketting garandeert een optimale efficiëntie van het aandrijfsysteem en een soepel schakelgedrag! Kijk daarbij ook eens naar je kettingblad en controleer of dat ook aan slijtage onderhevig en aan vervanging toe is.

Tip 2
Tip 2

Met de verwisseling naar een groter of kleiner achtertandwiel aan de versnellingsnaaf kun je de overbrengingsverhouding beïnvloeden. Met een kleiner achtertandwiel en minder tanden dan de oorspronkelijk ingebouwde, worden alle versnellingen zwaarder en je bereikt een hogere eindsnelheid. De overstap op een groter achtertandwiel met meer tanden zorgt voor lichtere versnellingen en biedt bij beklimmingen nog eens extra reserves.

Benodigd gereedschap:

  • 15 mm ringsleutel (2x)
  • 2 mm binnenzeskantsleutel
  • kunststof veiligheidsbril (verkrijgbaar bij de bouwmarkt)
  • geschikte ringsleutel en binnenzeskant (voor instellenvan de remhevel/-arm)
  • 2 sleufschroevendraaiers
  • hamer met kunststof kop

Stap 1: Shimano versnellingsnaaf omlaag of omhoog schakelen

Eerst moet worden gekeken of de derailleur-binnenkabel aan je versnellingsnaaf boven of onder de naaf loopt. Bij een versnellingsnaaf met een bovenlangs lopende kabelgeleiding moet je namelijk eerst naar de zwaarste/hoogste versnelling schakelen voor het uithaken van de derailleur-binnenkabel. Bij een Shimano naaf met onderlangs lopende kabelgeleiding schakel je in de eerste, oftewel de lichtste versnelling. En om gemakkelijker bij de schroeven van de fiets te kunnen, zet je deze nu 'ondersteboven', dus op het zadel en de handgrepen. Zet de fiets op een stuk karton om krassen te voorkomen. Eventueel kun je ook onze 'Rock Steady' montagestandaard van CONTEC gebruiken.

Controleren type kabelgeleiding van een naafversnelling.
Kijk naar de kabelgeleiding,....
 Schakelen d.m.v. draaiversteller
Als de kabelgeleiding onder de naaf loopt, schakel je naar de kleinste versnelling.
Raadgever
Raadgever

Je tandwielen zijn in orde, maar je versnellingen schakelen niet goed? Hier laten we je zien hoe je je naafversnellingen moet afstellen.

LEES MEER

Stap 2: De derailleurkabel losmaken

Op de platte schakelunit van de naaf, die voor het achtertandwiel is geplaatst, zit een klein gaatje van 2 mm waarin je nu een passende binnenzeskantsleutel steekt. Draai nu tegen de klok in. Hierdoor breng je de schakelunit op spanning en ontspant tegelijkertijd de derailleur-binnenkabel. Nu kun je hem gemakkelijk losmaken, eerst van de kleine kabelstopper op de schakelunit, dan van de geleider op de schakelunit. Om de moer waarmee de derailleur-binnenkabel aan de schakelunit is bevestigd te verwijderen, draai je deze gewoon 90° met de klok mee. Nu alleen nog de moer met een korte ruk omhoog trekken - en de derailleur-binnenkabel is al gedemonteerd van de schakelunit. Ontlast tenslotte de Shimano schakelunit door deze met de klok mee terug te draaien met de binnenzeskant.

Derailleur-binnenkabel van een versnellingsnaaf ontspannen met een 2 mm binnenzeskant.
Met een 2 mm binnenzeskant ontspan je de derailleur-binnenkabel.
Derailleur-binnenkabel van een versnellingsnaaf ontspannen.
Met een sleufschroevendraaier kun je de derailleur-binnenkabel ook ontspannen.
Derailleur-binnenkabel van een versnellingsnaaf wordt eruit gehaald.
Derailleur-binnenkabel eruit halen.

Stap 3 (fietsen met terugtraprem): Demontage van de remhevel/-arm

Remhevel/-arm van een fiets met terugtraprem.
De remhevel/-arm zit vast aan de liggende achtervork.
remhevel/-arm losdraaien.
Draai de schroef van de remhevel/-arm los.

Voordat je het achterwiel kunt verwijderen bij fietsen met een in de achterwielnaaf geïntegreerde terugtraprem, moet je eerst de aan de linkerkant van het frame (van bovenaf gezien) vastgeschroefde remhevel/-arm losdraaien met behulp van een geschikte binnenzeskant en een ringsleutel om te voorkomen dat de moer meedraait.

Stap 4 (bij fietsen met een achterwiel-velgrem): Losmaken van de remarmen en demontage van het achterwiel

Losmaken V-brake.
Het principe van het losmaken is hetzelfde bij een V-brake op voor- of achterwiel.
Losgemaakte velgrem
De armen samendrukken en de remkabel naar boven eruithalen.

Heeft je city-/trekkingfiets op het achterwiel ook of als alternatief een velgrem, dan schuif je eerst de rubber-stofbescherming van de remkabel terug. Druk nu met één hand de twee remarmen samen om met de andere hand het V-brake bochtje naar boven los te maken. De twee remarmen kantelen nu zijwaarts weg en verhinderen zo niet de uitbouw van het achterwiel.

Asmoer van de versnellingsnaaf wordt losgedraaid.
Zeskantmoer losdraaien aan de niet-aangedreven kant van het achterwiel.
Asmoer van de versnellingsnaaf wordt losgedraaid.
Zeskantmoer op de aandrijfzijde losdraaien.
Positie van de borgring met haakje onder de asmoer.
Let op de positie van de borgring met haakje.
De fietsketting van het achtertandwiel nemen bij een versnellingsnaaf.
Ketting van het achtertandwiel afhalen
Verwijderen achterwiel met naafversnelling.
Achterwiel verwijderen

Hiervoor draai je nu met een 15-mm ringsleutel de twee zeskantmoeren aan de achterwielas los. Belangrijk: Kijk goed hoe de plaatjes zijn gevestigd. Dit zorgt ervoor dat alles zonder problemen verloopt als je het wiel weer terugplaatst. Idealiter draai je de moeren en de borgringen eronder slechts ver genoeg van de as af, zodat ze erop blijven zitten als je nu het achterwiel verwijdert. Duw het daartoe iets naar voren in de achtervork-pad, zodat je de ketting aan de zijkant kunt optillen en nu het wiel uit het frame kunt nemen.

Stap 5: Demontage van lockring, schakelunit en achtertandwiel

Positie voor de demontage van de lockring van een schakelunit op de versnellingsnaaf.
Voor het loshalen van de lockring moeten de twee gele punten bij elkaar staan.
Lockring verwijderen van een schakelunit.
Til de lockring eraf.
 Positie voor de demontage van de lockring van een schakelunit op de versnellingsnaaf.
Voor het eraf tillen van de schakelunit moeten de rode punten op een lijn staan.
 Schakelunit verwijderen van een versnellingsnaaf.
Schakelunit eraf tillen.
Verwijderen van de kunststof ring onder de schakelunit bij fietsen met versnellingsnaaf.
Kunststof ring onder de schakelunit voorzichtig verwijderen.

Vóór de schakelunit zit een compacte lockring die de schakelunit beveiligt. Na het losdraaien van de moer op de as, draai je de lockring tegen de klok in naar links tot diens gele punt samenkomt met die van de schakelunit. Nu kun je de lockring loshalen. Zodra je de rode punten (afhankelijk van de Shimano versnellingsnaaf ook gele pijlen of punten) van de schakelunit en de naaf op één lijn hebt gebracht, kun je de schakelunit gemakkelijk bij de hendel naar voren eraf trekken. Nu haal je met een platte sleufschroevendraaier en een beetje gevoel de daarachter liggende kunststof ring van de naaf.

Opening van de borgveer van een achtertandwiel op de versnellingsnaaf.
Opening van de borgveer zoeken.
Spreiden van de borgveer op de versnellingsnaaf.
In de opening steken en de borgveer sprijden.
Verwijderen van de borgveer van een achtertandwiel op de versnellingsnaaf.
Borgveer verwijderen.

Vóór de schakelunit zit een compacte lockring die de schakelunit beveiligt. Na het losdraaien van de moer op de as, draai je de lockring tegen de klok in naar links tot diens gele punt samenkomt met die van de schakelunit. Nu kun je de lockring loshalen. Zodra je de rode punten (afhankelijk van de Shimano versnellingsnaaf ook gele pijlen of punten) van de schakelunit en de naaf op één lijn hebt gebracht, kun je de schakelunit gemakkelijk bij de hendel naar voren eraf trekken. Nu haal je met een platte sleufschroevendraaier en een beetje gevoel de daarachter liggende kunststof ring van de naaf.

Tip
Tip

Let op, hierbij is absolute voorzichtigheid geboden. De borgveer staat namelijk onder aanzienlijke spanning en kan daardoor plotseling uit zijn geleidingsgroef springen, met gevaar voor letsel. Een kunststof veiligheidsbril biedt je bescherming bij het plotseling wegschieten van de borgveer.

Als je ten slotte de borgveer hebt gedemonteerd, haal dan het achtertandwiel naar voren eraf. Kijk goed hoe het achtertandwiel naar buiten is gevormd, zodat je later het nieuwe achtertandwiel op de juiste wijze monteert. Dat is belangrijk omdat later alleen zo de kettinglijn en schakelfunctie kloppen!

Stap 6: Montage van achtertandwiel, borgveer en kunststof kap

Nieuw achtertandwiel van een versnellingsnaaf erop schuiven.
Een nieuw achtertandwiel erop schuiven. Let daarbij op de gebogen positie.
Plaatsen van de borgveer op een naafversnelling versnellingsnaaf van een fiets.
Plaats de borgveer weer terug.
De juiste positie van de borgveer op een versnellingsnaaf.
Met voorzichtige hamertikjes valt de borgveer weer in de groef.

Daarna kun je ook al je nieuwe achtertandwiel monteren: via de drie nokjes schuif je het in de drie groeven van de drijfkop cpl. van de naaf. Let erop dat het nieuwe achtertandwiel goed is uitgelijnd. Dat wil zeggen dat de welving (camber) correct is uitgelijnd. Nu plaats je de borgveer weer in de groef voor het achtertandwiel, door deze met een platte sleufschroevendraaier met gevoel en goed gedoseerde krachtinspanning in een van de drie groeven van de verdieping te drukken. Nu til je de borgveer met een tweede sleufschroevendraaier op de drijfkop cpl. van de naaf. Dit gaat gemakkelijker als je het gereedschap daarbij afzet in de groef die tegenover de eerste ligt. Om ervoor te zorgen dat de borgveer nergens is gekanteld en helemaal veilig vast zit, controleer je vervolgens met een schroevendraaier de positie en klopt er voorzichtig op met een rubberen hamer. Bij de volgende stap schuif je de kunststof kap op de borgveer en druk deze stevig vast.

Stap 7: Vastzetten schakelunit

De kunststof kap garandeert dat de schakelunit heen en weer kan bewegen op de naaf. De schakelunit wordt zodanig op de naaf gemonteerd dat zowel de rode/gele punten ervan en die op de naaf, op één lijn staan. Zit het goed? Druk dan de schakelunit vast op de naaf door de lockring erop te zetten. De gele punt hiervan draai je naar die van de naaf, druk de lockring vast en draai deze rechtsom met de hand vast. Daarmee heb je de schakelunit vergrendeld.

Rode punten van de schakelunit van een versnellingsnaaf staan op één lijn.
Punten van een schakelunit moeten overeenstemmen.
Montage schakelunit van een versnellingsnaaf op de fiets.
Schakelunit monteren.
Vastzetten van de schakelunit op de versnellingsnaaf met een lockring.
Schakelunit met lockring vergrendelen.

Stap 8: Montage van het achterwiel in het frame

Inbouw van een achterwiel met versnellingsnaaf.
Achterwiel op de achtervork plaatsen en de ketting erop doen.
Asmoer van een versnellingsnaaf wordt vastgedraaid met de hand.
Asmoeren met de hand vastdraaien.

Hiervoor lijn je eerst de schakelunit en de remhevel/-arm in een richting uit. Dit werkt door de remhevel/-arm te draaien en de schakelunit ertegenaan te houden. Zo kun je het achterwiel in de achtervork-padden van het frame zetten en de ketting weer op het achtertandwiel leggen. Druk vervolgens de borgringen in hun positie in de achtervork-padden en draai de asmoeren lichtjes met de hand vast.

Stap 9: Instellen van de kettingspanning

Om te voorkomen dat de ketting eraf valt en te weinig spanning heeft, en om verhoogde slijtage daardoor te voorkomen, moet de juiste kettingspanning worden ingesteld door het wiel in de achtervork-padden te verplaatsen. De spanning is goed wanneer de ketting nog iets nageeft als je er met een vinger op drukt. Als de kettingspanning correct is, controleer dan visueel of het achterwiel midden in het frame zit. Vergrendel beide asmoeren door ze tegenovergesteld vast te schroeven.

Stap 10: Derailleur-binnenkabel erin hangen

Inhangen van de derailleur-binnenkabel van een versnellingsnaaf.
Met behulp van een 2 mm binnenzeskant de derailleur-binnenkabel er weer inhangen.
Derailleur-binnenkabel in zijn geleiding schuiven.
Derailleur-binnenkabel weer in de geleiding schuiven.

Tenslotte wordt de derailleur-binnenkabel weer ingehangen, waarbij eerst met een 2 mm binnenzeskantsleutel de schakelunit tegen de klok in wordt gedraaid om de spanning te verhogen. De moer aan het eind van de derailleur-binnenkabel moet naar buiten wijzen: na het inzetten draai je de moer 90° met de klok mee naar rechts en, zodra deze in de groef van de versnellingsnaaf is ingeklikt, weer 90° terug. Zo zit de schakelunit veilig vast. Leg nu de derailleur-binnenkabel in de geleider en hang de derailleur-buitenkabel aan de kabelstopper van de naaf. Door een korte slag met de 2-mm binnenzeskantsleutel naar rechts te draaien is de schakelunit weer ontspannen.

Stap 11: De remmen monteren en de versnellingen afstellen

In de laatste stap schroef je eerst de remhevel/-arm weer op de liggende achtervork en / of hang je beide remarmen van de V-brake voor het achterwiel weer in. Controleer nu of je alle versnellingen gemakkelijk kunt doorschakelen. Is dit niet het geval, stel dan de versnelling af door de schroef aan de achterkant van de draaiversteller naar links of rechts te draaien om de kabelspanning en de positie van de schakelunit respectievelijk de gele markeringsstreep te variëren. Een Nexus 8-versnellingsnaaf van Shimano is bijvoorbeeld correct ingesteld als de twee gele markeringspunten op de schakelunit in de vierde versnelling precies op één lijn liggen. De gele markeringen kunnen zowel van onderaf (wiel 'staat op zijn kop') als van bovenaf, kijkend naar de schakelunit, worden afgelezen.

Remhevel/-arm vastzetten op een stadsfiets.
Remhevel/-arm weer vastmaken op de liggende achtervork.
Alle versnellingen van een naafversnelling versnellingsnaaf doorschakelen.
Alle versnellingen ter controle doorschakelen.

Terug naar het "How-to" overzicht

 

KLIK HIER